جلوه های ویژه بصری و جلوه های ویژه میدانی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
“چی شد؟ چجوری اون‌ها تونستند این کار رو انجام بدن ؟” چند بار اتفاق افتاده که در سینما این سوال را از خود بپرسید؟ تاریخ با انواع و اقسام تکنیک‌ها تخیل را به سینما وارد کرده است. همه ما بارها در مقابل فیلم‌ها این احساس تعجب را تجربه کرده‌ایم. باید بدانید که همه این اتفاق‌ها به لطف صنعت جلوه های ویژه بصری و میدانی ممکن شده است.
این دو عامل از اصلی‌ترین دلایلی هستند که تولید یک فیلم بلند این‌قدر طولانی و گران شده است. با این وجود هنوز بحث سر فیلم‌های هنری و تجاری زیاد است. خیلی‌ها عقیده دارند که سینما سرگرمی است و بدون هیچ حد و مرزی از جلوه‌های ویژه استفاده می‌کنند و دیگران عقیده دارند که سینما بازنمایی از واقعیت است و نمی‌توان کارهای خیلی عجیب و غریب در آن انجام داد.
بین جلوه‌های بصری و میدانی، کدام یک تاثیرگذارترین نتایج را دارند؟
جلوه‌های ویژه میدانی (Special effects) یعنی اتفاقاتی که در زمان فیلمبرداری با روشی جسمی و ملموس رخ می‌دهند تا شرایطی را ایجاد کنند که به طور طبیعی یا خودبه‌خودی اتفاق نخواهد افتاد. مثل هنگامی که کبریت را درون یک قوطی بنزینی پرتاب کرده و انفجار ناشی از آن را ضبط می‌کنید یا وقتی یک کیسه خون مصنوعی به بازیگر وصل می‌کنید تا بعد از ترکیدن آن خون تمام صحنه را فرا بگیرد. تصادف‌های نمایشی، پرت شدن از بلندی، تیراندازی و شمشیربازی‌ها همه بخشی از جلوه‌های ویژه میدانی هستند.
طرف دیگر جلوه های ویژه تصویری (visual effects) قرار دارند که به لطف توان کامپیوتر بعدا اضافه می‌شوند. وقتی که شما یک مدل دیجیتالی از یک سفینه فضایی را ایجاد می‌کنید و آن را در برابر صحنه نقاشی‌شده قرار می‌دهید و یا به وسیله پرده کروماکی این توهم را ایجاد می‌کنید که بازیگر در حال سقوط از هواپیماست، این جلوه‌های ویژه بصری است. این روزها به لطف معرفی و انتشار نرم‌افزارهای انیمیشن بسیار قدرتمند و همچنین مقرون‌به‌صرفه، ویژوال افکت‌ها بسیار ساده‌تر و ارزان‌تر از اسپشیال افکت‌ها هستند. به همین دلیل بیشتر انفجارها، پاشیدن خون یا آتش‌هایی که در فیلم‌ها می‌بینیم از طریق جلوه‌های بصری ساخته شده‌اند.
به عبارت ساده‌تر، جلوه های ویژه میدانی در طول تولید فیلم اعمال می‌شوند. در حالی که جلوه‌های ویژه بصری در پس‌تولید اتفاق می‌افتد. این به آن معنا نیست که سرپرست جلوه‌های ویژه بصری در روند تولید شرکت نمی‌کند یا برعکس سرپرست جلوه های ویژه میدانی در پس‌تولید. بلکه آن‌ها می‌گذارند که تصمیمات گرفته‌شده بر عهده تیم‌های مربوطه باقی بماند. بدیهی است این کار با همکاری و بر اساس راهنمایی‌های کارگردان صورت می‌گیرد.
انواع جلوه های ویژه میدانی و بصری
جلوه‌های ویژه میدانی را می‌توان به دو دسته نوری و مکانیکی تقسیم کرد.
حالت اول با دستکاری دوربین و چراغ‌ها به دست می‌آید تا ظاهر صحنه از آن‌چه در برابر چشم غیرمسلح ظاهر می‌شود متفاوت باشد.
برای این کار می‌توانید روی لنزهای دوربین، انواع روشنایی یا حرکات دوربین کار کنید که جلوه خاصی به فیلم بدهید. در حالت دوم وقتی می‌خواهید از اثرات مکانیکی استفاده کنید می‌توانید از طریق ایجاد شرایط آب‌وهوایی ویژه مانند باد، مه و برف یا استفاده از مواد منفجره و آتش در صحنه تغییراتی را انجام دهید.
جلوه های ویژه بصری، همان‌طور که گفتیم، به یک عنصر اساسی سینمای مدرن تبدیل شده‌اند. امروزه به ندرت فیلمی می‌بینیم که کاملا عاری از پرده سبز یا انیمیشن باشد.
تاریخچه و تکامل جلوه های ویژه میدانی و بصری
از افکت‌ها برای ایجاد توهم و فریب دادن چشم بیننده استفاده می‌شود. به طور کلی سینما را می‌توان یک نوع فریب دانست. به دلیل پدیده استمرار بینایی (که اولین بار در سال ۱۸۲۴ توسط فیزیکدان انگلیسی پیتر مارک روگت کشف شد) چشم انسان موفق می‌شود عکس‌های پشت سر هم را به عنوان یک فیلم ثابت در نظر بگیرد و این همان جادوی سینماست.
جلوه های‌ویژه بصری در آغاز قرن بیستم اولین گام‌های خود را برداشت. جورج ملیس، کارگردان سورئال فرانسوی، از طرف عموم مردم لقب “جادوگر” گرفت. او برای اولین بار این تکنیک‌های خارق‌العاده را روی صفحه نمایش به کار گرفته بود. امروزه او را پدر جلوه های ویژه می‌نامند. برای مطالعه بیشتر در این زمینه این مطلب (جلوه های ویژه کامپیوتری از کجا سر و کله اش در فیلم ها پیدا شد ؟) را مطالعه کنید.
